Kiedy jest właściwy czas na upadłość?

Prawo cywilne
30 kwietnia 2020
Hero
Więcej

Kiedy jest właściwy czas na złożenie wniosku o upadłość spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Kiedy jest właściwy czas na złożenie wniosku o upadłość sp. z o.o.?

W jednym z opublikowanych niedawno artykułów zgłębialiśmy tematykę subsydiarnej odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością opartej na regulacji art. 299 KSH. W takiej sytuacji „kołem ratunkowym” dla członka zarządu jest m.in. wykazanie, że złożył on w odpowiednim czasie wniosek o upadłość. Dziś zatem bierzemy pod lupę właśnie tę okoliczność pozwalającą na uchylenie się od odpowiedzialności. Warto mieć na uwadze, że tożsama przesłanka egzoneracyjna pojawia się w Ordynacji Podatkowej. Terminowe złożenie przedmiotowego wniosku skutkuje nie tylko możliwością wyłączenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki, ale również za zaległości podatkowe. Co oznacza sformułowanie ,,czas właściwy’’? Wygląda na to, że ustawodawca nie odpowiada na to pytanie jednoznacznie.

,,Czas właściwy’’ w Prawie upadłościowym

Poszukując odpowiedzi na pytanie, kiedy należy zawnioskować o ogłoszenie upadłości, nie sposób pominąć regulacji ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe. Dłużnik obowiązany jest złożyć wniosek o upadłość w terminie trzydziestu dni od dnia wystąpienia podstawy do ogłoszenia upadłości. Podstawa, o której mowa może mieć natomiast dwojaki charakter. Przede wszystkim, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Niewątpliwie niewypłacalność należy wiązać z faktyczną zdolnością płatniczą spółki. Brak środków, którymi spółka może dysponować, przy jednoczesnym braku perspektywy na ich uzyskanie będzie świadczyło o niewypłacalności.

Przesłanka płynnościowa

Prawo upadłościowe zdefiniowało pojęcie niewypłacalności jako utratę przez dłużnika zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań (tzw. przesłanka płynnościowa). Definicja ta, jakkolwiek zrozumiała, raczej nie jest zbyt pomocna w określeniu momentu, od którego należałoby liczyć wspomniany 30-dniowy termin. Ustawodawca ustanowił również domniemanie, że dłużnik utraci zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekroczy trzy miesiące. Wniosek o upadłość należy złożyć w terminie 30 dni od upływu trzech miesięcy zwłoki w wykonaniu zobowiązań pieniężnych spółki. Domniemanie to jest wzruszalne, można je obalić za pomocą należytych środków dowodowych i ,,opóźnić’’ moment, z którym termin zaczyna biec.

Przesłanka nadmiernego zadłużenia

W stosunku do spółek kapitałowych zastosowanie znajduje swoiste rozszerzenie definicji niewypłacalności, w myśl którego występuje ona także gdy zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące (tzw. przesłanka nadmiernego zadłużenia). Także i w tym przypadku ustawodawca niejako ułatwia ocenę, czy przesłanka nadmiernego zadłużenia występuje, poprzez wprowadzenie domniemania, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Jest to tożsamy rodzaj domniemania, a więc możliwy do obalenia przeciwdowodem. Szczególne znaczenie będzie tu miał dowód na okoliczność, że wartość rynkowa aktywów jest większa od jej wartości księgowej. Domniemanie to służy pewnemu uproszczeniu przy dokonywaniu oceny, nie świadczy natomiast o relewancji dla tej oceny wartości księgowej zamiast rynkowej.

,,Czas właściwy’’ w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Nad zagadnieniem ,,czasu właściwego’’ w kontekście art. 299 KSH niejednokrotnie pochylał się Sąd Najwyższy. Właściwy czas w myśl art. 299 KSH należy rozumieć jako taki moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na co najmniej częściowe zaspokojenie jej wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Podobnie zresztą Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat wykładni ,,czasu właściwego’’, o której mowa w ordynacji podatkowej. Kluczowa zatem dla ustalenia momentu, w którym należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości jest ocena możliwości ekonomicznych spółki. Uwzględnić przy tym należy obiektywne kryteria dotyczące jej rzeczywistej sytuacji finansowej.

Członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinni nieustannie monitorować wymagalne zobowiązania pieniężne oraz opóźnienia w ich zapłacie. Ponadto winni śledzić wartości majątku spółki i jej sprawozdania finansowe, a w przypadku wystąpienia opisanych przesłanek rozważyć zawnioskowanie o jej upadłość. Pozwala to na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli, a ponadto na uniknięcie negatywnych konsekwencji w postaci uszczuplenia osobistego majątku wspólników. Warto przy tym pamiętać o wpływie norm prawa upadłościowego na wykładnię przepisów prawa spółek handlowych oraz prawa podatkowego.

Masz jakieś pytania związane z tym, co przeczytałeś?

Napisz do nas, chętnie na nie odpowiemy!

    Adres e-mail*

    Telefon kontaktowy*

    Treść Twojego pytania*

    Ostatnie artykuły naszych specjalistów

    Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Polityce prywatności.